Surfen in Jeffrey’s Bay, Zuid-Afrika
Voor onze serie ‘in the picture’ sprak ik laatst met Maarten van de Velde. Het was een inspirerend gesprek over zijn passie voor (surf)fotografie, de golven in zijn leven en zijn surfavonturen. Het hele interview lees je hier.
In deze blog blikt Maarten terug op zijn mooie tijd in Jeffrey’s Bay, Zuid-Afrika, ook wel Jbay genoemd.
De liefde voor Jbay
Zuid-Afrika, en meer specifiek Jeffrey’s Bay, is een heel bijzonder plekje voor me. Vanaf ik dat dorpje binnenreed in 2011 werd ik er instant verliefd op. Na m’n bezoekjes door de jaren heen is het werkelijk als een tweede thuis gaan voelen voor mij. Ik denk dat ik daar ondertussen minstens even veel of zelfs meer mensen ken dan hier in De Haan (België), waar ik al m’n hele leven woon. Van thuis uit werd mij een liefde voor Afrika meegegeven en Jbay heeft voor mij een combinatie van zoveel aspecten waar ik van hou. Het is een unieke smeltkroes van Afrikaanse cultuur, het dorp herbergt de meest perfecte golven die ik ooit zag, er is prachtige natuur en een overvloed aan warme, zeer hartelijke en vaak ook heel getalenteerde creatieve mensen die heel bewust leven vanuit passie.
Het is een plek die mij steeds opnieuw inspireert. Het dorpje is bij het brede publiek voornamelijk bekend om die perfecte lang-aflopende rechtse pointbreak, maar het omvat nog zoveel meer moois dat je pas ontdekt als je er wat langer blijft en er je hart voor openstelt.
De surfers in Jbay vormen een community waarin elk vanuit eigen talenten en mogelijkheden tracht bij te dragen aan de “welstand” van het dorp. Sommigen doen dat door de boardwalk proper te houden, anderen door de inheemse fauna en flora te beschermen, nog anderen zetten zich in voor sociale projecten in de township en het is heel mooi te zien hoe men daar voor elkaar en de natuur zorgt.
Geleidelijk aan door de jaren heen heb ik het gevoel gekregen ook min of meer deel te zijn gaan uitmaken van die community. Het hebben mogen ervaren dat ik daar een vorm van familie heb waar ik steeds hartelijk word verwelkomd en aanvaard zoals ik ben en “who cover my back when needed” voelt voor mij erg bijzonder.
Denk nu niet dat je er zomaar even snel van het vliegtuig kunt stappen en op de peak op Supertubes kunt gaan liggen tussen de locals en snel een setgolf gaat inpeddelen, want dan ga je vlug ontdekken dat dit niet gewaardeerd wordt en kan je mogelijks het dorpje net iets minder gastvrij ervaren. Doch als je je nederig en respectvol opstelt en houdt aan de surfer’s code, zal je respect terugkrijgen en ook je fair share krijgen van de golven.
Surfen tussen de mooiste zeedieren
Het is heel bijzonder hoe in Jbay al heel wat dromen van mij zijn uitgekomen. Ik herinner mij een avond met kleine golven waar ik langs een ‘keyhole‘ (kanaaltje in het rotsig rif) uitpeddelde, en mij opeens helemaal alleen op een lijn bevond waar plots een troep van ik schat zo’n 150 dolfijnen voorbijkwam. Ik wist helemaal niet meer waar ik het had toen ik die dieren recht op mij af zag komen en vlak voor mij en naast mij zag onderduiken en voorbij zwemmen. Het waren er zoveel dat het eindeloos leek te blijven duren, absoluut fantastisch.
In 2018 gebeurde het dat ik in de line up lag op een minder bezochte break en er plots uit de diepte een vijf a acht meter verder een Southern Right Whale (walvis) met pasgeboren kalf omhoog kwam. Tegelijk een absoluut onvergetelijke en fascinerende en tegelijk licht beangstigende ervaring. Die dieren zijn zo onvoorstelbaar groot, en dan het geluid horen als moederwalvis uitademde. Het deed mij denken aan documentaires die ik zag over geisers in Yellow Stone National park die met enorme kracht en een luid gebulder water de lucht in spuiten. Verder gebeurde het mij ook dat ik plots een zeeschildpad omhoog zag komen, naast een pinguïn lag te dobberen, een nieuwsgierige zeeleeuw ontmoette en een zwerm flamingo’s sierlijk door de lucht zag voorbijkomen vanop m’n surfboard.
In deze fantastische natuurverhalen gebiedt de eerlijkheid mij ook wel te vertellen dat er ook frequent “grey suits” (zo worden witte haaien genoemd in Zuid-Afrika) rondzwemmen. Een paar vrienden zagen de nieuwsgierige zeeleeuw kort na mijn ontmoeting met hem verslonden worden. Met mijn eigen ogen heb ik nog geen grote haai gezien, wel maakte ik meermaals mee dat anderen in de line up er één zagen en wij snel een race richting strand inzetten. Het kan wel eens spannend zijn en zeker als je als laatste overblijft tijdens een sessie, de duisternis in valt en je plots in je ooghoek een vin ziet.
Tot nog toe zijn het altijd dolfijnen gebleken, hahaha . Wel is er in 2013 een man die ik er wel eens ontmoette dodelijk verwond. Het is wel een realiteit om bewust van te zijn en rekening mee te houden. Je ziet ze zelden al surfend, doch door het toenemend gebruik van drones en het inzetten van een shark spotter plane na het incident met Mick Fanning tijdens de finale van de Jbay open in 2015 blijkt dat er meermaals per week eentje de line up voorbij zwemt.
Ook vond de ene na de andere surfer die mij voorbij peddelde het nodig om smalend te vragen of ik wel besefte wat er allemaal onder me zwom en dat ze denken dat de ‘grey suits’ zo’n fotograaf met vinnen als een veel lekkerdere brok aanschouwen dan een surfer op een board. Doorgaans lig ik niet echt wakker van haaien, maar die dag zwom ik sowieso al met toegeknepen billen omwille van de grote krachtige brekers en kon ik dat extraatje missen als kiespijn. Daar komt nog bij dat je in Jbay door de heel scherpe rotsen heel beperkt bent in mogelijkheden om vlot in en uit het water te komen en ik door de stroming m’n keyhole miste om het water uit te raken, waardoor ik nog een kilometer verder moest zwemmen om aan een kleine baai met zand uit te komen waar ik vlot het water uit kon. Ik was heel opgelucht heelhuids de kant bereikt te hebben. Ik vervloekte de dag helemaal toen ik de foto’s bekeek en plots besefte dat ik de avond ervoor gefotografeerd had met manuele focus- zelf scherpstellen door te draaien aan de lens, dat kan ik niet als m’n camera in de behuizing zit- en vergeten was de autofocus terug in te schakelen en ik geen enkel shot in focus had. hahaha, een prachtige leerervaring op veel vlakken!
Mijn ontmoeting met Kelly Slater
Een andere droom kwam uit in 2017, tijdens de Jbay Open.
Toen ik als 15-jarige begon te surfen had ik een levensgrote poster van the GOAT Kelly Slater kaarsrecht staand in een perfecte tube op Cloudbreak in Fiji op m’n kamer hangen, waar ik ontelbare keren naar keek en bij wegdroomde en vaak dacht, hoe graag ik die man eens zou ontmoeten. Ik vroeg mijzelf af wat voor iemand is hij en hoe het zou zijn om eens met hem te kunnen praten.
Het toeval wilde dat ik hem in 2017 met mijn camera aan het volgen was van op het strand, toen hij zich aan het opwarmen was op Boneyards – een heftige break vlak naast Supertubes – voor z’n heat in de tweede ronde van de wedstrijd. Ik zag hem droppen op een stevige setgolf en de barrel intrekken waarop de golf toeklapte. Ik zag hem bovenkomen en had onmiddellijk de indruk dat er iets loos was. Hoewel hij drie eigen mensen mee had die alles wat hij deed op video en foto aan het vastleggen waren, leek ik de enige die doorhad dat er iets niet klopte. Ik ben naar het water toe gegaan en vanop het rif vroeg ik hem of hij hulp nodig had. Hij zei z’n voet gebroken te hebben, dus heb ik hem het water uit geholpen. Toevallig had ik ook het telefoonnummer van de local die de wedstrijdorganisatie leidt in mijn telefoon en ik heb zo de medische diensten laten verwittigen.
Ik herinner mij nog dat ik zei dat het beste was dat we z’n surfschoentje lossneden alvorens z’n voet helemaal begon op te zwellen, maar Kelly stond er op z’n schoentje intact te houden. Hierop keek ik hem eens goed in de ogen en sprak hem kordaat aan: “Kels, bite your teeth”, en het schoentje over z’n op 5 plekken gebroken voet trok om hem vervolgens samen met Zuid-Afrikaanse fotograaf Alan Van Gysen weg te leiden naar het huis van een local, zodat we niet met hem door de massa publiek moesten. Er bestaat daar een foto van die best wat internationale kranten haalde.
De volgende dag nodigde hij mij uit mee te gaan lunchen en hadden we een tête à tête en hebben we rustig wat kunnen praten. Over surfen, had ik de indruk, daar had hij alles wel al over gezegd en leek hij weinig fijn te vinden om met een simpele Belg over te praten. Maar toen evolueerde het gesprek naar politiek en werden wij wat filosofisch over het leven. Toen merkte ik wel dat hij bevlogen werd en het gesprek echt wel waardeerde en ervan genoot. De avond erna gaf hij nog een intiem optredentje met wat bevriende Zuid-Afrikaanse muzikanten waar ik ook bij mocht zijn. Het zijn belevenissen die ik voor altijd zal koesteren.
Doorgaans zien wij elkaar jaarlijks even tijdens de Jbay Open en hebben we een babbeltje. Ook vroeg hij mij eens of ik zin had om mee in het water te gaan en wat exclusieve shots te fotograferen toen hij even ging surfen op een “layday”. Een aanbod dat ik vanzelfsprekend niet weigerde.
Vanuit m’n eigen ervaring komt Kelly op mij over als een aimabel en integer iemand met een bijzondere intelligentie en diepte, die heel veel investeert in fysiek en geestelijk scherp staan. Het is iemand die ook zware depressies doorgemaakt heeft en wanneer ik hem eens een bericht stuurde op een heel erg moeilijk moment, waardeer ik het enorm dat hij de tijd nam om mij heel uitgebreid te antwoorden en zelfs in contact bracht met mensen waarvan hij geloofde dat ze iets voor mij konden betekenen.
Het leven in de spotlights waar elke beweging bij wijze van spreken “nieuws” is, lijkt mij niet altijd eenvoudig. Het brengt hem natuurlijk wel wat geld in het laatje, tegelijk krijgt hij ook heel veel haat over zich heen van ‘Keyboardwarriors’ en wordt hij overal waar hij komt aangeklampt, wat ook niet steeds een pretje is als je eens een mindere dag hebt en gewoon eens even je hoofd wilt leegmaken tijdens een wandelingetje.
De golf van mijn leven gesurfd
Nog een absolute onvergetelijke surfdroom ging in vervulling in 2018. Ik had een custom boardje laten shapen door bevriend shaper Hugh Thompson. Een 5’6″ mini Simmons, een absoluut heerlijk board waar ik zalig mijn ding mee kan doen. Een ander local en kunstenaar Stephen Van der Watt bood me aan de bottom van het board te beschilderen uit dankbaarheid voor wat foto’s die ik hem gaf en hij maakte er iets prachtig van in typische Jbay style. Ik ben geen man die radicale moves doet, ik hou meer van het cruisen en af en toe wat carven op het golfcanvas en dat boardje leent zich daar uitmuntend toe.
Bij gelegenheid had ik een bevriend cameraman gevraagd of hij vrij was om (tegen betaling) m’n sessie eens te filmen. Doorgaans krijg ik stress als ik weet dat er iemand kijkt en ga ik af als een gieter en lukt mij niks. Maar die dag leek ik helemaal in de flow te zitten. De golven waren prachtig, overhead in de sets, mooie zon, en een offshore windje en ik leek keer op keer exact op de juiste plek te liggen om golven te scoren. We hadden al best wat mooie footage. Toen plots een mooie set kwam die net onder een iets andere hoek het rif raakt, “a wide-swinger” durven ze dan wel eens roepen. Ik lag opnieuw op de goeie positie, eerst stond er nog iemand anders op dichter bij de peak, maar die viel en toen gebeurde het magische: de golf was eerst wat vet en vlak, maar plots raakte die het rif en schoot er een steile muur van water omhoog en begon ik te racen op dat magische board. Het lukte mij om voorbij de sectie ‘Impossibles’ te raken (hij heet Impossibles, omdat het doorgaans onmogelijk is er vanop Supertubes voorbij te raken), en plots zag ik mij voorbij de volgende sectie vliegen en de volgende… om uiteindelijk een kleine anderhalve kilometer verder te eindigen op het strand op Lower Point. De golf van m’n leven en het eerste deel alvorens ik verdween in de verte achter een muur van whitewater heb ik op video. Het gebeurt zelden dat alle secties connecteren tot één lange golf en doorgaans als het al eens gebeurt, is dat bij een vrij grote swell, die boven m’n surfcapaciteiten gaat. Ook dat was een heerlijke droom die uitkwam. Toen ik de volgende dag naar de supermarkt ging ,spraken verschillende mensen mij aan om te vragen of het echt waar was dat “the little Belgian photographer” “all the way” was gegaan en kreeg ik high fives en veel fonkelende ogen te zien. Opnieuw een fantastische ervaring.
Pro surfers ontmoeten
Nog een ander aspect wat ik heel bijzonder vind aan Jbay is dat ook de pro surfers die er jaarlijks komen strijden het een magische plek vinden en zich er heel ontspannen voelen en opstellen. Zo at ik er ooit pizza met Tyler, Mikey en Owen Wright, Julian Wilson en Mick Fanning. Blijkbaar waren er veel mensen die vonden dat ik sterk leek op Fletchy, de teammanager van Rip Curl, en dachten dat wij broers waren. We zaten ooit samen in de line up toen dat ter sprake kwam en er hartelijk om moesten lachen. Ook Mick en John John vonden ons best op elkaar lijken en hadden er pret in. In 2014 ben ik ooit vrij toevallig via de legendarische ondertussen 73-jarige hippie local Bruce Gold (waar ik ooit 6 maanden mee samen woonde) bij mensen beland waar toen ook de shaper van de “Lost” surfboards, Matt Biolos, aan tafel zat en ook Zuid-Afrikaanse big wave surfer Jason Ribbink. Dat was de avond na de finale van de Jbay Open dat jaar en Jason vroeg of ik zin had mee te gaan naar de privé afterparty bij Cheron Kraak, de voormalige licentiehouder van Billabong Africa. Plots stond ik daar vol vlinders in m’n buik cool te wezen tussen al die pro’s en een babbeltje te slaan met Mick Fanning en Mark Occhilupo, twee Australische voormalige wereldkampioenen. Het was een leuke babbel, tot ze mij vroegen hoe de golven in België waren haha. Toen viel ik wat stil en kon ik niet veel meer zeggen dan “nothing compared to what you guys are used to“.
In 2017 raakte ik aan de praat met een heel bijzondere, opvallend stijlvol geklede wat aparte dame. Het bleek om Nola Wilson te gaan, de moeder van topsurfer Julian Wilson. We hadden een mooi diep gesprek waarin we wat hadden over het leven en ook m’n depressies ter sprake kwamen, waarop ze me zei, “you should come over to Noosa, I’ll be happy to host you, you’ll love it there”. Helaas is de email die ik stuurde onbeantwoord gebleven en heb ik haar later niet meer ontmoet.
